E-ticaret tüm dünyada süratle büyümeye devam ediyor. Pandemiyle birlikte büyüme suratı da artan e-ticaret ile konvansiyonel alışveriş metotlarına ilgi azalırken, online alışverişe geçenlerin sayısı artıyor. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) yayınladığı raporda e-ticaretin süratle büyüdüğü ve dünya genelinde 2026 yılında 8,15 trilyon dolarlık bir hacme ulaşılacağının öngörüldüğü tabir ediliyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğr. Üyesi Dr. Naim Çetintürk, İTO raporunu ve Türkiye’de e-ticaretin büyümesini kıymetlendirdi.
“E-ticarette komite değerli bir maliyet kalemi”
İstanbul Ticaret Odası’nın raporunda, e-ticarette yüksek komite oranlarının en büyük zorluk olarak öne çıkmasını kıymetlendiren Çetintürk, şunları söyledi:
“E-ticarette kurul, çoğunlukla pazaryerleri için farklı eser kümelerine nazaran yüzde 4’ten yüzde 23’e kadar değişen oranlarda ödenen kıymetli bir maliyet kalemi. Lakin pazaryerleri birçok satıcının ulaşması neredeyse hiç mümkün olmayan ya da çok yüksek reklam bedelleri ödeyerek erişebileceği geniş coğrafik alana yayılan kitlelere erişmeyi ve satış yapmayı imkanlı hale getiriyor. Dolayısı ile yüksek bulunan bu kurulların yalnızca eser satışı değil daha çok Maksat kitleye ulaşım maliyeti olarak görülmesi, Strateji Geliştirme ve iş modellemesi açısından bilhassa e-ticaret yapan KOBİ’ler için gerçek bir yaklaşım olacaktır. Pazaryerlerine baktığımızda birbirinin tıpatıp birebir binlerce eseri, birebir anda onlarca satıcının üstelik kimi vakit birkaç kuruşluk farklarla misal fiyattan sattığını görüyoruz. Bu durumda elbette ödenen komite daha da can sıkıcı bir hale gelmekte. Jenerik eserlerde mümkün tahlil ise yüksek montajlı eser tedariki yoluyla maliyet tasarrufu sağlamak ve rekabetçi fiyatla, yüksek kurul oranına karşın satış hacmi artırmaktan geçiyor. Bu maliyeti azaltmanın ikinci ve bence daha gerçek olan ise özgün ve yenilikçi eserler satabilmek. Özgünlük yeni bir eser oluşturarak bunu üretmek halinde olabileceği üzere piyasada şimdi Keşfedilmemiş, yakın vakitte potansiyel tüketici kümesi tarafından keşfedileceği düşünülen eserlerden de oluşabilir. Bu türlü bir durumda satıcı daha yüksek kâr marjı ile satış yapabileceğinden kurul oranı toplam karlılık düzeyini daha az etkileyecektir.”
“Türkiye’de de e-ticaret süratle büyüyor”
Türkiye’de de e-ticaretin süratle büyüdüğüne dikkat çeken Çetintürk, “Türkiye e-ticaret konusunda çok süratli büyüme gösteren ülkeler ortasında yer alıyor. Ne yazık ki zorlaşan ekonomik şartlar bu büyüme suratını daraltıyor olsa da haftada en az bir defa e-ticaret alışverişi yapan internet kullanıcılarının oranına nazaran Türkiye yüzde 64,6 ile dünyada Tayland (yüzde 66,8) ve Güney Kore’den (yüzde 65,6) sonra üçüncü sırada geliyor. Bu nedenle dünya genelindeki e-ticaret büyüme trendi ülkemizi de olumlu istikamette kesinlikle etkileyecektir” dedi.
“Konvansiyonel alışveriş prosedürlerinden online alışverişe geçildi”
Konvansiyonel alışveriş yollarından online alışverişe geçildiğini belirten Çetintürk, şu açıklamayı yaptı:
“Kişi başında düşen harcamanın artmasındaki temel faktör konvansiyonel alışveriş formüllerinden online alışverişe yanlışsız yaşanan geçiştir. Pandemi öncesinde kaçımızın internetten market siparişi verdiğini bir düşünelim… Pandemiyle birlikte başta market alışverişi olmak üzere pek çok şeyi artık uygulamalar üzerinden sipariş veriyoruz. Bu tecrübesi yaşadıkça ve kolaylığını hissettikçe yeni gereksinimlerimizi da nasıl e-ticaret kanalları ile giderebiliriz bunun yollarını arıyoruz. Bu deneyimleme doğal olarak e-ticaret tarafında da kişi başına düşen harcama ölçüsünü artırıyor. Buradaki gelişimi sürdürülebilir kılmanın temelinde hizmet kalitesini, servis suratını, eser çeşitliliğini mümkün olabildiğince yüksek düzeyde tutmak yatıyor.”
“Daha güçlü bir e-ihracat sayesinde mümkün olabilir”
Türkiye’nin e-ihracat konusundaki potansiyelini artırmak için neler yapılabileceğiyle ilgili de konuşan Çetintürk, “E-ticaret vasıtası ile ihracat yapabilmek, ülkemizin cari açığını kapatma noktasında çok büyük bir yarar ve geleceğe yönelik fırsatlar barındırıyor. Ülkemizin üretim kapasitesini artırması, yeni eserlerin gelişimi için inovatif tahliller yaratılması ve AR-GE süreçlerinin yürütülmesi, buna bağlı olarak daha fazla istihdam sağlanması üzere pek çok faktör, daha güçlü bir e-ihracat sayesinde mümkün olabilir. Bu nedenle var olan uygulamalar ve ihracata yönelik takviyeler e-ticaret bağlamında daha da güzelleştirilmeli. Bilhassa ülkemizde üretilen eserlerin yurt dışına ihraç edilmesinde gerek gümrük gerekse lojistik süreçler ve özellikle ulaştırma maliyetleri konusunda kolaylık sağlamanın çok büyük faydalar getireceğini ve bu alanda istekli olan herkesi cesaretlendireceğini düşünüyorum” açıklamasında bulundu.
“Kargo bedelleri de kategorik bir formda sınıflandırılabilir”
İSÜ Öğretim Üyesi Dr. Çetintürk, adil fiyatlandırma ve kurul oranlarının sağlanması için ne tıp düzenlemeler yahut teşvikler öneriyorsunuz sorusuna ise şu cevabı verdi:
“E-ticaret ekosisteminde irili ufaklı birçok satıcı bulunuyor. Eser çeşitliliği, finansman gücü, sermaye kapasitesi üzere birçok faktör açısından devasa şirketler ile çok daha mütevazi satıcılar birebir pazaryeri içerisinde yer alabiliyorlar. Geçtiğimiz yıl yapılan kanun değişiklikleriyle bu hususta makul önlemler alınmış, örneğin pazaryerlerinin muhakkak şartlarda satıcı olması engellenmişti. Natürel ki komite oranları başta olmak üzere bence bir başka kıymetli maliyet kalemi ve e-ticaretin büyük handikaplarından olan kargo bedelleri de satıcıların gerçekleştirdikleri süreç adedi ve elde ettikleri ciroya nazaran kategorik bir biçimde sınıflandırılabilir. Bunun üzere e-ticarete yeni giriş yapmak isteyen küçük ve temel seviyedeki satıcıların korunması ve cesaretlendirilmesi ülkemizdeki e-ticaret ekosisteminin de genişlemesine imkân tanıyacaktır.”
“Gerek Türkiye gerekse İstanbul e-ticarette değerli bir konum”
“İstanbul’un jeopolitik pozisyonu ve ticaret potansiyeli göz önüne alındığında, kent e-ticaret ve e-ihracatın bir merkezi olma yolunda nasıl bir rol oynayabilir?” sorusunu ise şöyle yanıtladı:
“E-ticaret coğrafik hudutları ortadan kaldıran ve birçok farklı lokasyondaki satıcının alıcı ile buluştuğu merkez olma özelliği taşıdığından bu soruya üretim ve ihracat perspektifinden bakmak daha gerçek olur. İstanbul yalnızca Marmara Bölgesi’nin değil tüm Türkiye’nin birçok dal açısından öncü kenti olması nedeniyle e-ticaret sayesinde artabilecek siparişlerin karşılanmasını, üretim kapasitesinin artırılması ya da daha verimli kullanılması yoluyla gerçekleştirebilecek, buna liderlik edecek pozisyondadır. Bununla birlikte daha evvel de bahsettiğimiz e-ihracat imkanlarının artırılmasında, lojistik operasyon çeşitliliğini sağlayacak ve kesintisiz bir tedarik zinciri ortaya koyacak bir merkez rolünü rahatlıkla üstlenebilir. Hatırlayacağımız üzere gerek Türkiye gerekse İstanbul pandemi periyodunda kesintiye uğrayan tedarik zinciri süreçlerinde Uzak Doğu’dan Avrupa’ya gelen birçok eserin hem üretimi hem de dağıtımı konusunda öne çıkan alternatiflerin başında geliyordu. Gerçek bir planlama ve vizyoner bir bakış açısıyla hala geçerli olan bu fırsat rahatlıkla hayata geçirilebilir.”
