Anne Karnında Bebek Gelişimi

Tarih
01/01/2023
Yayın
Anne Bebek
Yayın Türü
Yazılı

 

HANGİ AYDA HANGİ ORGANI GELİŞECEK?

Anne karnında bebeğin oluşumu, gelişimi ve büyümesi hem çok hızlı, hem de inanılmaz bir süreçtir. 9 ay boyunca bebek, doğumdan sonra yaşama uyum sağlamasına olanak verecek doku ve organlarını anneden aldığı besin ve oksijenle geliştirir. Bebeğin hangi ayda hangi organ ve sistemlerinin geliştiğini merak edenler için İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülşen Köse'den bilgiler aldık.


Fetus, uterusda 40 hafta, diğer bir şekilde 280 gün geçirir. Bu süre içinde ilerideki yaşamını şekillendirecek ve yürütecek olan organları oluşur, gelişir aynı zamanda büyür. Doğumla birlikte organların büyük bir kısmı neredeyse yetişkin boyutuna ulaşır.
Hamilelik 3 bölüme ayrılır


Gebelik süresi farklı özellikler taşıması nedeniyle 3 bölümde adlandırılır;
1. Trimester (1-12 hafta): İlk 3 aylık süredir.
2. Trimester (13-26 hafta): İkinci 3 aylık süredir.
3. Trimester (27-41 hafta): Üçüncü 3 aylık süredir.


İlk ayda ovumun (anne yumurtası) sperm tarafından döllenmesi ile oluşan hücre kendi içinde bölünerek sayıca artar. Bir gün içinde oldukça fazla sayıda hücre grubu oluşur, ardından uterusda tutunarak yerleşir. Tabii ki bu arada hücrelerin bölünmesi devam ederek sayıları daha da artar.

Hamileliğin ilk dönemi: 1 .Trimester

Birinci aydan sonra fetus şekil almaya başlar. Bu dönemde fetusun hacmi 4-6 mm3 kadardır. Şekli bir virgül ya da kafası büyük bir C harfi görünümündedir. İlk 3-8. haftalarda hücrelerin sayıca artması ile şekillenen bu döneme embriyonik dönem, oluşan canlıya embriyo diyoruz. Dokuzuncu haftadan sonra bu canlı fetus olarak adlandırılmaktadır.
Fetal hayatın 9. haftasında kafa büyüklüğü gövdenin yaklaşık yarısı kadardır. Ardından gövde uzayarak 12. haftanın sonunda iki misline çıkar. Kafa büyümesi daha yavaş olarak takip etse de halen gövdeden büyüktür. 9. haftada fetusun yüzü tamamen düzdür, göz oyukları oluşur ve kulaklar normal yerinden aşağıda yerleşir. Göz kapakları vardır, ancak yapışıktır.
Canlıyı yaşatan besin ve oksijeni taşıyan kan hücrelerinin büyük bir kısmı, 9. haftada karaciğerde yapılmaktadır. 12. haftanın sonunda karaciğer aktivitesi azalır ve dalakta yapılmaya başlar. İdrar oluşumu 9-12 haftalarda başlar, amniotik sıvısına atılır. Fetus, sıvıyı anneden geçen bazı besin maddeleriyle birlikte geri emer.

Büyümenin hızlı olduğu haftalar

13-16. haftada büyüme çok hızlıdır. 16. haftada kafa, 12. haftaya oranla daha küçüktür. Bacaklar ilk haftaya göre uzamıştır. Bacak hareketleri embriyonik hayatın sonunda başlar ve 14'üncü haftada uyumlu hareketleri başlar. Anne de bu hareketleri hissetmeye başlar. Ultrasonografide de görünür hale gelir.
Kaşlar ve saç 20. haftada görünür hale gelir. Kahverengi yağ bu periyotta oluşur ve vücudun enerji deposudur. Bu özel yağ, adipoz doku ve bağ dokusunun kaynağıdır. 18. hafta da fötal uterus şekillenir. Vajina kanalı gelişmeye başlar. 20'nci haftada testisler inmeye başlar. Hala posterior abdomen duvarında lokalizedir.
12. hafta sonunda kemik oluşumunun tomurcukları, ilk kemikleşme merkezleri gelişmeye başlamıştır. Özellikle kafa kemikleri ve kol -bacak kemikleri gibi uzun kemikler belirir. 9. hafta başlarında bacaklar kısa, küt ve erişkin bacağına oranla küçüktür. 12. haftanın sonunda kollar yeni doğmuş bebek kol boyutuna erişirken bacaklar halen kısa ve tam şekillenmemiştir.

Akciğerlerin gelişimi

4. haftanın sonunda yemek borusu ile birleşik olarak soluk borusu tomurcuğu büyümeye başlar ve laringotrakeal divertikulum denen bir keseyi oluşturur. Daha sonra akciğerin hava keseciklerini yapacak doku ile buluşur. Bu birleşim bir tek uzantı iken giderek dallanıp akciğerin ağaca benzer yapısını oluşturur. Bu dönemde birleşik olan yemek borusu ile soluk borusu da birbirine paralel olarak ortadan bir zarla ikiye ayrılır. Akciğerin olgunlaşması, hava keseciklerinin oksijen alışverişini yapar hale gelebilmesi, gebeliğin son haftalarına kadar sürer. 32 haftalık yani 3 trimestere giren bir bebeğin akciğerindeki hava kesecikleri, oksijen alışverişini yapabilmek için hazırlanmaktadır. 34. haftadan sonra artık akciğerler soluk alıp vermeye hazırdır.

Anne karnında bebeğin kalp ve dolaşım sistemi

7. haftadan itibaren kalp, odacıkları ile gelişimi başlayan organlardandır. 10-12. haftalarda kan dolaşımı başlamıştır. Aynı dönemde beyin gelişimi de paralel ilerlediği için kalp atımları duyulmaya başlar. Yapısal olarak anne dolaşımı ile ilişkili olduğu için doğumla birlikte dolaşım sistemi yetişkin gibi fonksiyon kazanır. Ancak 7-8 yaşlarda tamamen olgunlaşır.

Anne karnında bebeğin mide-barsak sistemi

4. haftadan itibaren ilkel barsak tomurcuğu büyüme ve uzamaya başlar. Aynı anda yemek borusu, mide, 12 parmak bağırsağı, safra kesesi, karaciğer ve pankreas gelişmeye başlar. Yemek borusu 7. haftada, mide 4-6. haftalarda oluşmuştur. 12. haftada mide 90 derece dönerek yerleşimini yapar. 2. trimesterden itibaren anneden plasenta yolu ile aldığı besinleri dışkı olarak bağırsaklarında biriktirir.
2-3 trimesterde doğum sonrasına hazır hale gelen mide-barsak sistemi ancak 6-7 aylık bebekte sindirime hazır olarak bulunur.

Beyin embriyo döneminde gelişmeye başlar

Fetus ve hayatı için en önemli organlardan olan beyin, diğer organlar gibi embriyo döneminde oluşmaya ve şekillenmeye başlar. Ancak olgunlaşması ergenlik dönemine kadar sürer. Özellikle beyin hücrelerinin birbiri ile ilişkisi sağlayan sinaps denen kavşaklar ve miyelin olarak adlandırılan sinir kılıfları 3. trimesterda oluşmaya başlayıp, 15-16 yaşlarda ancak son halleri alırlar.

Anne Bebek DergisiAnne Bebek DergisiAnne Bebek Dergisi